سیستم برقگیر چیست ؟
سيستم برقگير ميله اي
سيستم برقگير ميله اي از روشهاي سنتي براي مقابله با صاعقه است كه از زمانفرانكلين مورد استفاده بوده و بر اساس هدايت بار الكتريكي صاعقه به زمين عملمينمايد. صاعقه يكي از پديده هاي قدرتمند ومخرب دنياي طبيعي است كه سطح ولتاژآن تا 011 ميليون ولت در هر ضربه ميرسد.
ضربات صاعقه به تجهيزات شبكه هايقدرت يكي از عوامل جدي خطر و آسيب براي شركتهاي برق و مصرف كنندگان ميباشد.در بعضي از مناطق آمريكا بخصوص مناطق جنوب شرقي ، صاعقه يك پديده تقريباًروزانه است ، اما تابحال امكان پيش بيني و كنترل اين پديده وجود نداشته است.
درسالهاي اخير فناوري پيش بيني و رهيابي توسعه يافته و شبكه ملي آشكار سازي صاعقهNLDN هنوز براي رهيابي صاعقه بيش از پيش تأكيد دارد زيرا اين امر ميتواند درشبكه هاي حمل و نقل هوايي ، دريايي و فضانوردي بسيار موثر واقع گردد.
برقگير يا رساناي آذرخش
برقگيري يا رساناي آذرخش، ساختمانهاي بلند را از يورش آذرخش )صاعقه( مصونميدارد. يك رساناي آذرخش ازيك نوار مسي كلفت تشكيل شده است كه نوكهاي فلزيتيزي دارند و در باالي بلندترين قسمت ساختمان كار گذاشته ميشود. اين نوار را بهتيغه فلزي بزرگي كه در اعماق مرطوب زمين زير ساختمان مدفون گشته است متصلميكنند.
اين رسانا مسيري را براي شارش بار الكتريكي از باالي ساختمان به زمين فراهم ميكند.نشست تدريجي بار مثبت از نوكها )تخليه الكتريكي از نوكهاي تيز بهتر انجام ميشود(بسوي ابرها و شارش الكترونها از برقگير به زمين، از انباشته شدن انبوه بار رويبلندترين بخشهاي ساختمان جلوگيري ميكند. اگر اين تخليه الكتريكي از نوكها و ازطريق برقگيري صورت نگيرد تخليه ناگهاني بار »آذرخش« صورت خواهد گرفت. شارشناگهاني و بسيار عظيم بار كه آذرخش روي ميدهد آن قدر انرژي دارد كه ميتواندخسارتهاي جدي به ساختمان وارد كند.
ايمني از اصول مهم خلقت و راز دوام و بقاي جهان طبيعت است . حفاظت موجوداتزنده كره زمين از پرتوهاي اليه ازن ، دفاع فيزيكي پوست بدن و مقابله شيمياييگلبولهاي سفيد خون در مقابل ميكروبهاي مضر ، از نمونه هاي پديده ، ايمني وحفاظت در آفرينش هستند . انسان متمدن امروز اين قانون طبيعي را در مهار نيروهاو مصنوعات ماشيني خود تجربه نموده است .
هر واحد صنعتي و شبكه برقي ، كهاستفاده از سيستم ايمني و حفاظت را ناديده گرفته باشد ، دير يا زود ازميدانرقابتهاي صنعتي دنيا ، عقب مانده و از دور خارج مي شود . لذا با پيشرفت صنعت وپيچيدگي روز افزون تجهيزات و سيستم ها ، وجود قوانين و مقررات و همچنين تجهيزات الزم جهت رعايت موارد ايمني و حفاظـت ، از اهميـت بيشتري برخوردارميشود .
امروزه انرژي الكتريكي جاي خود را به عنـوان يك انرژي برتر تثبيت كردهاست ، و با پيشرفت صنايع و كارخانجات و مصرف كننده ها ، لزوم افزايش توانانتقالي بيش از پيش شده است و اين خود مستلزم صرف هزينه ها و تجهيـزات الزم وكارآمد جهت ارائه خدمـات انتقال انرژي به صورت دائـم و مستمر و بدون خطر و باكيفيت مطلوب مي باشد . و اين مهم بدون حفاظت و مراقبت از تجهيزات و امكاناتپرهزينه مورد بهره برداري در صنعت برق حاصل نمي شود .
بيشتر تجهيزات به كاررفته در صنعت برق بويـژه پستها ، داراي هزينه بسيار بااليي هستند ، لذا آسيبديدگي اين تجهيزات ازيكطرف موجب تحميل هزينه هاي سنگين بر صنعت برق ميشود و از طرف ديگر تامين انرژي الكتريكي مورد نياز مصرف كننده ها را دچار اشكالمي كند .
اضافه ولتاژهايي نظير اضافه ولتاژ ناشي از رعد و برق ، كليد زني و اضافهولتاژهاي موقت كه از بوجود آمدن آنها در سيستم به طور كامل نمي توان جلوگيريكرد موجب بروز مشكالتي مي شونـد . اين گونه مشكـالت در نقاطي از شبـكه ، كـهسطـح عايـقي تجهيزات كمتر از مقدار اضافه ولتاژ باشد به وجود مي آيد .
حال اگر ازسطح عايقي باال براي تجهيزات و سيستم استفاده كنيم ، مشكالتي از جمله سرمايهگذاري زياد ، افزايش حجم تجهيزات و غيره را به دنبال خواهد داشت . لذا براي كاهشسطح عايقي تجهيزات و كم كردن هزينه ، بايستي اضافه ولتاژها را كنترل و به زمين هدايت نمود . اين كار با استفاده از تجهيزاتي همچون برقگيرها محقق مي شود . ازطرف ديگر نصب برقگيرها در شبكه ها نياز به آشنايي كامل با انواع برقگيرها ،بررسي و تحليل اصول كار و ساختمان آنها ، عوامل موثر در بروز اشكال در اينتجهيزات و نحوه انتخاب و محل نصب آنها مي باشد .
با پيشرفت تكنولوژي ساخت
مقاومتهاي وابسته به جريان ، بتدريج مقاومتهايي ساخته شده كه در ولتاژ ناميجريان اندكي از خود عبور مي دهند . با ساخت اين مقاومتها گام بزرگي در جهتكنترل اضافه ولتاژهاي شبكه اعم از تخليه جوي ، ولتاژهاي موقت و كليد زني برداشتهشد .
اين تجهيزات هر چند وظيفه حفاظت شبكه در مقابل اضافه ولتاژها را دارند وليبروز اشكال در اين تجهيزات عالوه بر هزينه بالاجهت تهيه و نصب آنها ، هموارهشبكه هاي توزيع و انتقال كشور را ساعت ها به حال خاموشي فرو برده اند كه در پارهاي از موارد خسارت وارده از اين ناحيه خيلي بيشتر از هزينه نصب و نگهداري اينادوات مي باشد .
طرز كار و ساختمان برقگيرهاي فشار قوي در طي دو دهه اخير بادگرگوني و تحول كامل روبرو شده است . نوع ابداع شده خصوصيات كامالً متفاوت ازنوعهاي گذشته را دارا مي باشد . در حال حاضر ساخت نوع قديم منسوخ گشته ، كليهكارخانجات سازنده به تدريج و در طي دو دهه ، از سال 0891 خط توليد خود را بهنوع جديد تغيير داده اند .
ساخت و استفاده از برقگيرهاي نوع جديد در حالي معمول گشته است كه بسياري ازخصوصيات و پديده هاي اين نوع برقگيرها به طور دقيق و روشن شناخته نبوده ،دستورالعمل هاي انجام آزمايشات و انتخاب آنها در استانداردهاي مختلف كامالً قطعينمي باشد .
