سیم زمین تجهیزات و اجرای ارت در مراکز مسکونی
سیم زمین تجهیزات الکتریکی در واقع همان سیم سوم است ،این سیم به موازات
سیم هاي فاز و نول در مدارهاي الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرد ، هدف از به
کارگیري سیم زمین بر طرف نمودن مشکل نشت جریان الکتریکی است.در صورت
نادیده گرفتن سیم زمین تجهیزات حوادث ناگواري پیش می آیدکه منجر به خسارت
مالی و حتی خسارت جانی می شود.
اجراي سیستم ارتینگ در مراکز مسکونی:
در ابتدا گودالی حفر می کنیم با عمق حداقل یک و نیم متر و یا بیشتر البته عمق این
گودال بهتر است از دو متر کمتر نباشد و رطوبت کافی در کف آن وجود داشته باشد
بعبارت دیگر عمق چاه ارت را تا حدي افزایش می دهیم که در کف آن به رطوبت کافی
برسیم اما عمق آن از دو متر کمتر نباشد. مقدار رطوبت باید به حدي باشد که دست
براحتی نمناك شود و اگر دو تا سه روز چاه را به حال خود رها کنیم همچنان رطوبت
خود را حفظ کرده باشد و خشک نشده باشد، اگر خشک شده بود باید باز هم مقداري
عمق را افزایش دهیم سپس کف چاه را با مقداري خاك ذغال و نمک نمناك پر می کنیم
و لایه اي خاك بر روي آن می ریزیم، بعد از آن الکترود را داخل چاه می گذاریم بطوریکه
با خاك ذغال و نمک مرطوب شده تماس نداشته باشد،آنگاه چاه را پر می کنیم، البته
بهتر است اطراف الکترود را نیز خاك ذغال و نمک بریزیم تا مقاومت چاه ارت به حداقل
مقدار ممکن برسد به شرطی که الکترود با این مواد تماس پیدا نکند و فقط با خاك
تماس داشته باشد زیرا تماس الکترود با نمک باعث خوردگی و از بین رفتن آن در طول
زمان می شود و ممکن است که چاه ارت حتی شش ماه هم دوام نیاورد و بر اثر
پوسیدگی الکترود سیستم ارتینگ معیوب شود و شرایط خطر سازي را فراهم آورد. البته
به جاي نمک و پودر ذغال از مواد شیمیایی نظیر سولفات منگنز و سولفات مس نیز
استفاده می شود اما بهترین آنها همان نمک و پودر ذغال است زیرا این مواد شیمیایی
به مرور زمان و بر اثر باران و تخلیه طبیعی در خاك از بین می رود. نکته ي بسیار مهم
دیگر اینکه زاویه اي که الکترود در زمین قرار می گیرد نباید از 60 درجه تجاوز کند و
باید حتما الکترود بصورت عمودي در خاك قرار گیرد و فرقی نمی کند که الکترود میله
اي باشد یا صفحه اي یا نعلی یا تسمه اي و یا غیره …
البته در الکترود هاي نعلی یا الکترودهایی که شبیه چرخ گاري ساخته می شوند اگر
به مرکز آنها میله وصل باشد بایستی میله بطور عمود در زمین قرار گیرد و نعل یا چرخ
متصل شده به آن بصورت افقی در ته چاه خوابانیده شود، اما اگر فقط از یک نعل فلزي
بزرگ استفاده می کنید بایستی آنرا بطور عمودي و در عمق مناسب در زمین قرار دهید
و در نهایت الکترود را بگونه اي در زمین قرار دهید که با سطح زمین حداقل 50 سانتی
متر فاصله داشته باشد و اگر چاه ارت براي تخلیه ي جریانهایی با ولتاژ بزرگ منظور
شده است بایستی حداقل یک متر با سطح زمین فاصله داشته باشد تا ولتاژ گام ایجاد
نشود.
یادتان باشد شما فقط زمانی مجاز خواهید بود که میله را در زمین بکوبید(فرو کنید)
و یا با زاویه بیشتر از 60 درجه و بدون مواد شیمیایی در زمین قرار دهید که منطقه
کوهستانی باشد و به خاطر وجود صخره هاي قطور رعایت استانداردها مقدور نباشد که
البته آن هم تابع تمهیداتی است.
همانطور که متوجه شدید یکی از راههاي کاهش مقاومت زمین استفاده از مواد
شیمیایی و پودر ذغال و نمک می باشد راه دیگر استفاده از چاههاي ارت بیشتر و متصل
کردن آنها به یکدیگر است بطوریکه فاصله ي هر کدام از این چاهها از دو و نیم برابر
طول الکترود کمتر نباشد این عمل دو مزیت دارد :
یکی اینکه مقاومت زمین را بشدت کاهش می دهد و دوم اینکه قدرت چاه ارت را
افزایش می دهد و سیستم ارتینگ قادر خواهد بود جریان هاي بالاتري را بدون صدمه
دیدن و ایجاد خطر به زمین تخلیه کند.
زیرا اگر سیستم ارتینگ معیوب باشد و الکترود به سطح زمین بسیار نزدیک باشد و یا
مقاومت زمین زیاد باشد سبب ایجاد ولتاژهاي گام خواهد شد ضمن اینکه عمل حفاظت
و زمین کردن را نیز بخوبی نمی تواند انجام دهد.
با توجه به توضیحات فوق اگر ما جریان بالایی را براي تخلیه به زمین تحت نظر
داشته باشیم باید سیستم ارتینگ قوي و کارآمدي را براي اینکار انتخاب کنیم بطوریکه
بتواند این جریان بالا را که تحت ولتاژ بالایی نیز می باشد، به زمین تخلیه کند.
نقاطی که معمولا در شبکه ها و تاسیسات صنعتی و مسکونی بایستی به ارت متصل
شوند به شرح زیر می باشد:
1- یکی از دو سیم ثانویه ترانسفورماتور تکفاز دو سیمه
2- سیم نول یک سیستم سه فازه چهار سیمه فشار ضعیف
3- مرکز ستاره ترانسفورماتور سه فاز
4- ترمینال زمین برقگیرها
5- بدنه یا محفظه ي کلیه ي دستگاههاي برقی و ترانسفورماتورهاي هوایی و زمینی
6- تاورها و دکلهاي فلزي و هر میله ي فلزي با ارتفاع بیش از 30 متر
7- بدنه ي سوله ها و اسکلت فلزي ساختمان ها بخصوص اگر در دسترس باشند
8- یک سیم ثانویه هر کدام از ترانسفورماتورهاي جریان و ولتاژ
9- سیم نول کلیه مشترکین در محل ورود برق به مکان آنها ( در محل کنتور )
0- بدنه ي فلزي کلیه ي وسایل برقی که در داخل حمام، دستشویی و یا آشپزخانه
استفاده می شوند
در هنگام راه اندازي سیستم ارتینگ مقاومت آن از 10 اهم و در صورت امکان از 5 اهم
تجاوز نکند البته در جاهاي حساس مانند نیروگاه و پست هاي انتقال و فوق توزیع این
مقاومت حتی به2 اهم هم می رسد.
در نهایت چاه ارت باید در مکانی منظور شود که خاکش همواره مرطوب باشد و در
صورت امکان آب هاي سطحی را به توسط کانالها و گودالهایی بر روي مکانی که چاه
ارت در آنجا قرار دارد هدایت می کنند تا همیشه خاك آن ناحیه مرطوب باشد.
الکترود چاه ارت را قبل از اتصال به تابلو اصلی یا قبل از اتصال به دستگاه مورد نظر،
ابتدا به پیچ بزرگ دستگاه مگر وصل می کنند و هر کدام از پیچ ها ي (ترمینال ها)
کوچکتر بوسیله ي سیم مناسب با فاصله مثلا ده متر از چاه ارت و مخالف جهت هم با
میخ به زمین کوبیده می شوند و اطراف محل کوبیده شدن میخ آب نمک می ریزند.
منظور از مخالف جهت هم اینست که مثلا یک میخ در فاصله ي 5 الی 10 متري و در
جهت شمال چاه ارت بوسیله ي سیم مثلا دو و نیم میلیمتر مربعی وصل می کنند و
ترمینال دیگر را در سمت جنوبی چاه ارت با همان مشخصات فاصله اي با میخ به زمین
وصل می کنند و در پایان براي تماس الکتریکی بهتر میخ با زمین اطراف آنرا مقداري آب
یا آب نمک می ریزند و چند دقیقه می گذارند تا خاك آن خوب خیس بخورد سپس محرك
دستگاه مگر را که ممکن است بصورت هندلی(چرخشی) و یا بوسیله ي یک کلید عمل
کننده می باشد فعال کرده تا ولتاژ بالایی به زمین منتقل گردد و مقدار مقاومت زمین
بر روي صفحه ي مدرج یا دیجیتالی آن نمایش داده شود معمولا تست چاه ارت بهتر
است هر دو ماه یکبار انجام شود و در مکان هایی که چاه ارت اهمیت بالایی دارد این
زمان کمتر نیز می باشد.
