اتصـال كوتاه
اگر دو دور يا حلقه‌هاي بيشتري از سيم‌پيچي به هم وصل شود اتصال كوتاه به‌وجود مي‌آيد. در صورتي‌كه سيم‌پيچي جديد را بيشتر از آن‌چه لازم است براي جادادن سيم‌ها در جاي خود فشرده و بسته شوند اين اتصال كوتاه ممكن ست در اين سيم‌پيچي گسترش يابد و يا حرارت زياد ناشي از بار زياد باعث مي‌شود كه عايق خراب شده و منجر به اتصال كوتاه شود. معمولاً اتصال كوتاه وقتي به‌وجود مي‌آيد كه سيم‌پيچي در حين كار موتور و يا در حالت بي‌بار جريان زيادي بكشد يا دود كند.
عموماً چندين روش براي پيدا كردن پيچك‌هاي اتصال كوتاه شده در موتور القا يك‌فاز معمول است كه از بين آن‌ها:
1- موتور را براي مدت كوتاهي راه انداخته و سپس محل داغ‌ترين پيچك را با دست زدن به قطب‌ها بيابيد. اين پيچك عموماً همان است كه اتصال كوتاه دارد.
2- با استفاده از دستگاه عيب‌ياب موتور. سيم‌پيچي است كه روي هسته آهني مورق پيچيده شده و يك به منبع 115ولتي اتصال مي‌يابد. بعد از پياده‌كردن موتور دستگاه عيب‌ياب داخلي «دو بين جستجو» را در داخل هسته استاتور قرار داده و آن ر شيار به شيار حركت مي‌دهند پيچكي كه اتصال كوتاه شده باشد.
3- آزمايش افت ولتاژ. سيم‌پيچي را به منبع ولتاژ D.C با ولتاژ كم وصل مي‌كنند و افت ولتاژ سيم‌پيچي هر قطب را مي‌خوانند سيم‌پيچي قطبي كه حداقل افت ولتاژ را داشته باشد اتصال كوتاه شده است.
4- آزمايش شدت ميدان. يك قطعه آهن را روي هسته هر قطب نگاه داشته و جرياني توسط يك منبع كم ولتاژ جريان مستقيم از سيم‌پيچي بگذرانيد قطبي كه ضعيف‌ترين نيروي كشش را داشت با اتصال كوتاه سيم‌پيچي‌اش روبرو است.
اتصـال بدنه
يك سيم‌پيچي را اتصال به زمين گويند وقتي‌كه با هسته‌ي آهني اتصال الكتريكي پيدا كند.
اتصال بدنه ممكن، بر اثر شرايط چندي پيش آيد كه معمول‌ترين آن‌ها عبارت است از:
* پيچ‌‌هايي كه سپرها را به بدنه بسته است به علت زياد شدن فاصله بين پيچك‌ها و انتهاي شيارها به سيم‌پيچي اتصال پيدا كنند.
* سيم‌ها به ورق‌هاي آهن گوشه‌هاي شيارها فشرده شود كه معمولاً وقتي رخ مي‌دهد كه عايق شيار در هنگام سيم‌پيچي جابه‌جا شده و يا عايق در هنگام سيم‌پيچي جابه‌جا شده و يا عايق در هنگام پيچيدن پاره شد و يا خراشيده شود.
* كليد گريز از مركز ممكن است به سپرها اتصال يابد. براي تعيين اينكه سيم‌پيچي اتصال بدنه پيدا كرده است يا نه يك لامپ آزمايش بايد به كار برد. يك سر لامپ را به سيم‌پيچي و سر ديگر مدار آزمايش را به هسته استاتور اتصال مي‌دهيم اگر لامپ روشن شود سيم‌پيچي اتصال بدنه دارد.
بايد ثابت شود كه سيم‌پيچي اتصال بدنه دارد. ابتدا سعي كنيد محل اتصال زمين را با بازرسي پيدا كنيد به عبارت ديگر سيم‌پيچي را كاملاً امتحان كنيد تا ببينيد آيا سيمي به هسته اتصال يافته است. سعي كنيد وقتي سرهاي آزمايش اتصال دارند تك‌تك سيم‌ها را جلو و عقب ببريد كه ببينيد چراغ چشمك مي‌زند، در اين شرايط هر نوع چشمك‌زدن چراغ نشان مي‌دهد كه نقطه‌ي اتصالي موقتاً تغيير مكان داده و معمولاً در نقطه اتصالي جرقه‌اي مشاهده مي‌شود.
اتصـال زمين: در سيم‌پيچ‌ها
در يك موتور، يك اتصال زمين ممكن است در شرايط كار چندان قابل ملاحظه‌اي نباشد. ولي اتصال زمين از دو يا بيشتر در سيم‌پيچي معادل اتصال كوتاه است كه ممكن است فيوز را ذوب كند و يا بسته به گستردگي اتصال زمين ممكن است باعث دود كردن سيم‌پيچي شود. محل ا تصال زمين را با روشي كه قبلاً استدلال شد تعيين كرده و سپس با عايق‌كاري مجدد يا سيم‌پيچي مجدد تعمير مي‌نمايند.
اتصال زمين سيم‌پيچي امكان دارد بر اثر تماس به بدن شك وارد كرده و خطرناك باشد توصيه مي‌شود بدنه موتورها را تحت شرايطي معين زمين كنيد.
سيم‌پيچي آرميچر و كموتاتور بايستي با دقت اتصال آزمايش شوند. در بعضي موتورهاي نگاهدارنده به سپرها اتصال بدنه پيدا مي‌كنند. با اين ترتيب قبل از اينكه آرميچر براي اتصال زمين آزمايش شود جاروها بايستي از كموتاتور جدا شوند. اگر در آرميچر اتصال زمين نمايان شد آزمايش كشف محل آن با روش اندازه‌گيري انجام مي‌گردد. ولتاژ تقريبي 1000ولت بين سيم‌پيچي و زمين اعمال مي‌شود كه ممكن است در نقطه اتصالي جرقه زده و محل آن را نشان دهد.
قبل از اينكه بتوان موتور را براي اتصال زمين آزمايش كرد بايد تمام سرهاي خارجي را از آن قطع كرد. اين كار مخصوصاً براي موتوري كه تحت عمل بوده انجام مي‌گردد.
روش لامپ براي آزمايش موتور كمپوند بكار مي‌رود كه براي هر نوع موتور d-c نيز قابل استفاده مي‌باشد.
اضافه بـار: در موتور
وقتي از موتور بار خيلي زياد كشيده شود و رله بار زياد نداشته باشد موتور وزوز كرده و مي‌ايستد. با اتصال يك آمپر متر در مدار مي‌توان به سادگي شرايط اضافه بار را تعيين كرد. در اين آزمايش بايد توجه داشت كه آيا آمپر متر جرياني بيشتر از جريان ناقص موتور كه روي پلاك مشخصات آن مندرج است نشان مي‌دهد؟ مي‌توان از يك آوومتر استفاده كرد سيم‌پيچي كه اتصال كوتاه داشته باشد در اين آزمايش عبور جريان زيادي را نشان مي‌دهد. در نتيجه مي‌توان از اين روش براي تعيين اتصال كوتاه سيم‌پيچي نيز استفاده كرد.
اغلب موتورها با رله بار زياد به يك عنصر بي‌متال كه هنگام گرم شدن انبساط يافته و باعث زياد شدن كنتاكت‌هاي مربوط مي‌شود مجهزند. اين رله طبق حفاظت بار زياد شامل عنصر بي‌متال كه در حالت بار زياد قطع مي‌شود و به‌طور سري با خط قرار مي‌گيرد. با موتور به‌طور سري قرار مي‌گيرد و كنتاكت‌هاي آن در صورتي‌كه موتور با بار زياد روبرو شود و يا به هر علت ديگري جريان زيادي از سيم‌پيچي عبور كند باز مي‌گردد كنتاكت‌ها بايستي بعد از اينكه موتور قدري سرد شد و يا بار موتور كم شد بسته شوند. كنتاكت‌ها را بايد براي هر نوع عيب كثيف بودن يا سوخته بودن امتحان كرد اگر اين كنتاكت‌ها خراب بودند بايستي آن‌ها را عوض نمود.
نـوسانات ولتـاژ
تعريف نوسانات ولتاژ= كم و زياد شدن ناگهاني ولتاژ در مدار را نوسانات ولتاژ مي‌گويند.
اضافه ولتاژها به‌ويژه به علت تخليه‌هاي جوي«رعد و برق» پيش مي‌آيد. حذف كننده‌هاي اضافه ولتاژ برطرف مي‌نمايد. آن داراي يك فاصله هوايي يك مقاومت وابسته به ولتاژ و يك وسيله جدا كننده كه مانند يك فيوز ذوب شونده عمل مي‌كند، هستند وسيله جدا كننده فقط در رعد و برق‌هاي شديد عمل مي‌كند و در اين زمان يك دستگاه خبركننده را مثلاً لامپ قرمزي را به‌كار مي‌اندازند برحسب نوع شبكه در يك اتصال سه‌فاز سه يا چهار حذف‌كننده لازم است و آن را مي‌توان قبل يا بعد از كنتور قرار داد. در اتصال قبل از كنتور مي‌بايستي حذف كننده‌ها در قسمت پلمپ شده جعبه كنتور قرار گيرند. سيم اتصال زمين بايد از جنس مس و با سطح مقطع 10mm2 باشد «Nyy» اين سيم به ريل متعادل كننده پتانسيل وصل مي‌گردد. اتصال به دستگاه الكتريكي بايد با سطح مقطعي كه تضمين كننده حفاظت در برابر اتصال كوتاه است انجام شود.
محدوده اندازه‌گيري تا 10m دقت با هزينه مناسب حدود 1mm ولتاژ كار AC فركانس بالا و نوسانات پايين‌تر از 0/5HZ فقط قابل دريافت است.
منابع و مآخذ
– كتاب: سيم‌پيچي و تعمير موتورهاي الكتريكي
– كتاب: مهندسي برق و قدرت
– كتاب: محاسبه و طراحي موتورهاي الكتريكي «تك‌فاز و سه‌فاز»
