کلیات و تعاریف آییننامه ایمنی تاسیسات الکتریکی
1- هدف ایجاد محیط ایمن از نظر برقگرفتگی باتوجه بهمقررات ودستورالعملهاي
این آییننامه میباشد.
2- دامنهکاربرد این آییننامه براي اجرا در کلیه کارگاهها مشمول قانون کار که ولتاژ
نامی موثر سیستمهاي برقی آنها حداکثر 1000ولت جریان متناوب میباشد
تدوین گردیدهاست.
3- حداکثر مقاومت اتصال زمین مجاز براي هر سیستم حفاظتی (دو اهم) برمبناي ولتاژ
فاز 380 ولت تعیین گردیده و همین مقدار براي مدارهاي با ولتاژ فاز حداکثر
1000 ولت قابل قبول است چنانچه در موارد و تحت شرایط خاصی که ایجاد
اتصال زمین موثر با مقاومت کل سیستم (دو اهم) امکان پذیر نباشد باید مجوز
لازم در این مورد از وزارت کار اخذ گردد.
4- رعایت کلیه مقررات این آییننامه الزامی بوده و عدم اجراي موارد پیشبینی شده
یا انجام نیمهکاره آنها سبب بیاثر شدن بقیه و درنتیجه کلسیستم ایمنیمربوطه
خواهدگردید.
تعاریف
واژههاي به کار رفته در این آییننامه به شرح زیر تعریف میگردد:
1- تجهیزات الکتریکی : مصالح و تجهیزاتی که براي تولید، تبدیل و یا مصرف انرژي
الکتریکی به کار میروند از قبیل مولدها، موتورهاي برق، ترانسفورماتورها، دستگاههاي
برقی، دستگاههاي اندازه گیري، وسایل حفاظتی و مصالح الکتریکی.
2- تاسیسات الکتریکی: هرنوع ترکیبی از وسایل و مصالح بهم پیوسته الکتریکی در
محل یا فضاي معین.
3- مدار الکتریکی: ترکیبی از وسایل و واسطهها که جریان الکتریکی میتواند از آنها
عبور نماید.
4- قسمت برقدار: هر سیم یا هادي که در شرایط عادي تحت ولتاژ الکتریکی باشد.
5- بدنه هادي: قسمتی که به سادگی در دسترس بوده و در حالت عادي برقدار
نمیباشد ولی ممکن است در اثر بروز نقصی در دستگاه برقدار شود.
6- قسمتهاي بیگانه: قسمت هادي که جزیی از تاسیسات الکتریکی را تشکیل نداده
باشد (نظیر اسکلت فلزي ساختمانها، لولههاي فلزي، گاز، آب و حرارت مرکزي و غیره).
7- هادي حفاظتی: هاديهاییکه از آن در اقدامات حفاظتی در برابر برقگرفتگی
هنگام بروز اتصالی استفاده شده و بدنههاي هادي را به قسمتهاي زیر وصل مینماید
:
– بدنههاي هادي دیگر
– قسمتهاي هادي بیگانه
– الکترود زمین
– هادي زمین شده یا قسمت برقدار زمین شده
8 – هادي خنثی: هادياي که به نقطه خنثی وصل بوده و به منظور انتقال انرژي
الکتریکی از آن استفاده شود.
9- الکترود زمین: یک یا چند قطعه هادي که به منظور برقراري ارتباط الکتریکی
سیستم یا جرم کلی زمین، در خاك مدفون شده باشد.
10- الکترودهاي زمین مستقل از نظر الکتریکی: الکترودهایی هستند که فواصل آنها
از یکدیگر به قدري است که در صورت عبور حداکثر جریان ممکن از آنها ولتاژ
الکترودهاي دیگر به مقدار قابل ملاحظه اي تحت تاثیر قرار نگیرند.
11- مقادیر اسمی (جریان،توان، سطح مقطع….):
الف- در مورد ابعاد و دیگر مشخصات مکانیکی، مقدار اسمی مشخص کننده کمیت
معینی در حدود تعیین شده میباشد.
ب- درمورد کمیتهایی نظیر توان جریان ولتاژ و غیرهکه مقدار واقعی آنها بستگی به
عوامل دیگري مانند تغییرات در مصرف افت ولتاژ و غیره دارد، مقدار اسمی کمیتی است
که در اثر آن دما و تنشهاي مکانیکی یا الکترومغناطیسی در دستگاه مولد موتور یا
وسایل مصرف کننده دیگر در شرایط متعارفی محیط کار از مقادیر مجاز مربوطه تجاوز
نخواهد نمود.
12- جریان اتصال کوتاه: اضافه جریانی است که در اثر متصل شدن دو نقطه با
پتانسیلهاي مختلف در موقع کار عادي از طریق امپدانسی بسیار کوچک بوجود آمده
باشد.
13- جریان اتصالی: جریانی است که در اثر خرابی عایق یا اتصالی بوجود آید.
14- جریان اتصالی به زمین: جریان اتصالی است که به زمین جاري میشود.
15- جریان احتمالی اتصال کوتاه: جریانی است که احتمال بروز آن در اثر اتصال
کوتاه در یک نقطه یا روي ترمینالهاي سیستم یا تاسیسات مورد نظر وجود دارد.
16- جریان برق گرفتگی: جریانی که ازنظر پاتوفیزیولوژي خطرناك است. جریانی
است که از بدن انسان و حیوانات عبور نموده و مقدار آن (با در نظر گرفتن هارمونیکها
و زمان تاثیر) به قدري باشد که آسیب بوجود آورد.
17- تجهیزات یا وسایل حفاظتی: تجهیزات و وسائلی است که هدف اولیه آنها قطع
جریان مدار در صورت بروز اضافه جریان یا اتصال کوتاه یا اختلال در سیستم ایمنی آن
میباشد (مانند انواع فیوزها،کلیدهاي خودکار، کلیدهاي جریان تفاضلی و غیره).
18- ولتاژ تماس: ولتاژي که بین قطعاتی که درآن دردسترس باشند بوجود آید.
19- قطعاتی که در آن واحد در دسترس میباشند: هاديها با بدنههاي هادي که در
آن واحد توسط یک شخص قابل لمس باشد، قسمتهاي برقدار،بدنههاي هادي، بیگانه،
هاديهاي حفاظتی و الکترودهاي زمین قطعاتی هستند که در آن واحد ممکن است در
دسترس باشد.
20 – دسترس: منطقه ایست که حدود آن از محل فعالیت عادي افراد قابل لمس
باشد.
21- مقاومت سیستم اتصال زمین: مقاومت معادلی است از مقاومت الکترود زمین و
مقاومت هاديهاي اتصال زمین نسبت به جرم کلی زمین.
