معرفی کلیدها و نمایش تعداد کنتاکتهای کنتاکتور
کلیدهای تابع دور (گریز از مرکز )
کلیدهای تابع دور در الکتروموتور جهت خارجی کردن سیم پیچ کمکی از مدار
استفاده می شوند. با کم و زیاد شدن سرعت گردش محور موتور وزنه های دو
طرف به محور نزدیک و یا دور می شوند و به این ترتیب طوق روی محور مانند
آنچه در شکل 17 – 7 نشان داده شده است در امتداد مسیر S حرکت کرده باعث
قطع و وصل یک کلید می شود .
کلیدهای تابع درجه حرارت
این کلیدها به سه نوع میله ای ، گازی و بی متالی موجود می باشند. در نوع
میله ای آن یک میله داخل لوله قرار گرفته است. و یک طرف آن میله آزاد می
باشد و چون ضریب انبساط حرارتی میله و لوله با یکدیگر متفوت بوده و در
نتیجه با تغییر درجه حرارت باعث تغییر مکان سر آزاد میله خواهد شد که این
تغییر مکان می تواند یک کلید را قطع و وصل نماید .
در نوع گازی این کلید از تغییر حجم و فشار گاز در اثر تغییر درجه حرارت برای
قطع و وصل کلید استفاده می شود .
در نوع بی متالی این کلیدها از دو تیغه فلزی غیر همجنس که بر روی یکدیگر
پرس شده اند استفاده شده است این دو فلز دارای ضریب اتبساط حرارتی
یکسان نبوده و در نتیجه تغییر درجه حرارت باعث خم شدن آن ها به سمت فلزی
که ضریب انبساط کمتری دارد می گردد.
شستی ها : در مدارهای با کنتاکتور اغلب برای دادن فرمان روشن و خاموش از
شستی استفاده توسط دست فرمان گرفته و در صورتی که برای وصل مدار به
کار رود دارای دو کنتاکت باز و وقتی برای قطع مدار مورد استفاده قرار گیرد دارای
دو کنتاکت بسته می باشد. که حالت باز آن را Start و حالت بسته آن را Stop
می گویند .
نقشه های مدار کنترل
در نقشۀ یک سیستم الکتریکی وسایل و تجهیزات الکتریکی با علامتهای
اختصاری نشان داده می شوند و ربط این علامتها به یکدیگر و همچنین طرز کار
سیستم الکتریکی، از نقشه اتصال درک خواهد شد. این علائم اختصاری و
همچنین طریقه کشیدن نقشه مدارهای فرمان در بعضی از کشورها با یکدیگر
متفاوت است .
حروف شناسایی
هر دستگاهی که در مدار فرمان مورد استفاده قرار می گیرد. با یک حرف لاتین
شناسایی و به وسیلۀ همین حرف در تمامی نقشه ها و لیست وسایل نشان داده
می شود. حروف شناسایی استاندارد قدیم در جدول و حروف شناسایی استاندارد
جدید در جدول نشان داده شده اند. اگر تعداد دستگاه های مشابه در یک
نقشه بیشتر از یکی باشد، در این صورت به دنبال حرف مشخص کنندۀ دستگاه
شماره گذاری و نمایش تعداد کنتاکتهای کنتاکتور
کنتاکتهای اصلی (قدرت) هر کنتاکتور را با یک عدد یک رقمی مشخص می کنند
به این ترتیب که ورودی تیغه ها با اعداد 3،5 ،1 و خروجی آنها با اعداد 6 ، ،4 2،
نمایش داده می شوند. کنتاکتهای فرعی (فرمان) کنتاکتور به دو روش مشخص
می شوند. در هر دو روش کنتاکتهای فرمان با اعداد دو رقمی مشخص می
شوند. در روش اول عدد سمت چپ معرف موقعیت و ترتیب کنتاکتها در کنتاکتور
می باشند. به عبارت دیگر عدد سمت چپ معرف چندمین کنتاکت کنتاکتور است
و رقم سمت راست اگر 2و 1 باشد به معنی بسته بودن و اگر 4و 3 باشد به
معنی باز بودن کنتاکت است .
در روش دوم کنتاکتهای باز و بسته بندی می شوند و جداگانه شماره می گیرند.
لازم به ذکر است که کنتاکتهای قدرت بی متال مانند کنتاکتورها با اعداد تک
رقمی مشخص می شوند .
در قدیم تعداد کنتاکتهای بسته و باز یک کنتاکتور را بر روی پلاک با استفاده از
حروف Ö و S مشخص می نمودند. مثلاً اگر بر روی کنتاکتور نوشته می شد
1S+3Ö به این معنی بود که کنتاکتور دارای یک کنتاکت باز و سه کنتاکت
بسته می باشد .
امروزه برای نشان دادن تعداد کنتاکتهای فرمان از یک عدد دو رقمی که به
همراه شماره تیپ کنتاکتور نوشته می شود استفاده می کنند مثلاً برای کنتاکتور
ذکر شده به جای 1S+3Ö عدد 13 نوشته می شود که رقم سمت راست تعداد
کنتاکتهای فرمان بسته و رقم سمت چپ تعداد کنتاکتهای باز را مشخص می
نماید. اگر کنتاکتور مثلاً فقط دارای 2 کنتاکت باز باشد با عدد 20 و اگر دارای
تنها دو کنتاکت تنها دو کنتاکت بسته باشد با عدد 02 مشخص می شود. در
شکل چهار کنتاکتور کمکی که فاقد کنتاکتهای اصلی می باشند نشان داده
شده است .
لازم به ذکر است که کلیه وسایلی که با دست فرمان می گیرند مانند شستی
های استپ و استارت و یا به طور مکانیکی فرمان می گیرند، مانند میکروسوئیچ
ها با اعداد تک رقمی مشخص می شوند برای کنتاکتهای بستۀ این وسایل از
اعداد 2و 1 و برای کنتاکتهای باز آنها از اعداد 4و 3 استفاده می شود هرگاه از
یک نوع وسیله به تعداد زیاد استفاده شود به حروف مشخص کنندۀ وسیله،
اندیس عددی داده می شود .
شمای فنی یا نقشه تک خطی
شمای فنی یک دید کلی دربارۀ تأسیسات مورد نظر را بیننده می دهد. در این
نقشه جزئیات مربوط به تأسیات داده نشده و تنها به کمک علائم اختصاری
دستگاه ها و مصرف کننده های الکتریکی یک نقشه ساده به صورت تک خطی و
بدون سیمهای فرعی و کمکی داده می شود. از روی این نقشه تنها می توان
محل مناسب قرار گرفتن دستگاه ها، تجهیزات و حفاظتهای لازم و بهای طرح را
پیش بینی نمود .
