توان بر باد رفته
هرز توان به سه گروه هرز فنی توان ,هرز غیر فنی توان و هرز بازرگانی توان دسته بندی میشود. اگر کل هرز را هم از تفاضل انرژی ساخته شده و انرژی فروخته شده بگیریم باید هرز بازرگانی را نیز به شرح زیر به آن بیافزائیم.
هرز بازرگانی + انرژی فروخته شده – انرژی ساخته شده = هرز کل
در واقع در فرمول بالا داریم:
هرز غیر فنی + هرز فنی = انرژی فروخته شده – انرژی ساخته شده
که هرز فنی مربوط به ساختار ذاتی و نوع طراحی و اجرای سیستم قدرت می‌باشد و به آن دسته از هرز انرژی گفته میشود که به شکل گرما از سیستم توان بیرون می‌روند و بیشتر به جهت بهینه نبودن دستگاه و زیر بخش‌های آن رخ می‌دهد. اگرچه هرز غیر فنی هرزی است که در تجهیزات اندازه گیری و حفاظتی یک سیستم قدرت ایجاد می شودبه هرزی گفته میشود که بیشتر جنبه اندازه گیری و شمرداری دارند. اما هرز بازرگانی دارای چیستی ای جدا از دو نوع هرز فنی و غیر فنی است و در واقع یک نوع هرز رفتن مستقیم انرژی نمی‌باشد بلکه به آن دسته از زیانهای اقتصادی گفته میشود که در پی بی برقی و یا دشواری‌های کیفیت توان دامنگیر آفریدگاران و بهره برندگان انرژی الکتریکی می‌گردد.
هرز فنی به دسته‌ای از هرز دستگاه توان گفته میشود که به گونه‌ای منجر به تبدیل انرژی الکتریکی به گرما، از آغاز آفریدن تا گام رساندن به مصرف کننده می‌گردد.
هرز فنی که در بسیاری از زمان‌ها بجای کل هرز دستگاه توان جابجا گرفته میشود دربردارنده طیف گسترده‌ای از همه گونه هرز می‌باشد که در این بخش با دو عنوان هرز فرستادن و هرز پخش تشریح گردیده‌اند. کمابیش هرز دستگاه آفریدن (نیروگاهها) در دسته هرز دستگاه توان به شمار نمی‌آید و نیروگاهها بعنوان یکه‌های صنعتی انگاشته می‌شوند که فروش برق به شبکه را پذیرا هستند و همه انرژیهای مصرف شده در نیروگاه بعنوان مصرف درونی آن به شمار می‌آید که گهگاه کاهش یافتنی است.[۱]
هرز در شبکه فرستادن
- هرز برخاسته از ایستادگی توانراه‌ها
- هرز برخاسته از فرسودگی کالاها
- هرز کرونا
- هرز در جداگرها
- گردش نشتی
- هرز پسماند
- هرز برخاسته از ناترازی فازها
- هرز برخاسته از پخش بار نامناسب
- هرز برخاسته از گذر توان راکتیو
- هرز برخاسته از پراکندگی امواج الکترومغناطیسی در اشیاء فلزی[۲]
هرز دستگاه پخش
- هرز برخاسته از ایستادگی خطوط
- هرز برخاسته از ناترازی خطوط
- هرز برخاسته از تراز نبودن فازها
- هرز برخاسته از اتصال زمین نامناسب
- هرز ذاتی ترانسفورماتورها، کالاهای اندازه گیری و…
- هرز جداگری کالاها
- هرز برخاسته از افزوده بار کالاها
- هرز برخاسته از ضریب توان پایین
- هرز برخاسته از هارمونیکها
- اثر پوستی
- هرز آهنی
- هرز جداگری
- هرز از راه سیم نول
هرز غیر فنی
هرز غیر فنی به بخشی از هرز انرژی گفته میشود که در دسته هرز فنی جای نمی‌گیرند و بیشتر جنبه گزندهای شمرداری و اندازه گیری دارند. در این بخش، انواع هرز غیر فنی در یک دستگاه توان آورده شده است:
- بهره گیری نادرست از برق
- دستکاری در کالاهای اندازه گیری و کنتورها
- آسیب زدن به کنتورها
- بیرون کردن کنتورها از چرخه
- نخواندن درست کنتورها
- انشعاب گیری مستقیم از شبکه‌های برق
- نبود دستگاه اندازه گیری
- روشنایی گذرگاه‌ها
- کاربردهای کشاورزی
- کاربردها سازمان‌ها دولتی و منازل مسکونی
هرز بازرگانی
این هرز بگونه غیر مستقیم به مصرف انرژی وابسته است. در واقع چشم پوشی از موارد برق دزدی و موارد اندازه گیری نشده، دسته‌ای دیگر از هرز غیر فنی پدید آمده‌اند که وابسته با ناکارامد بودن دستگاه شمردار و دیگر دشواری‌های جنبی می‌باشند و اصولاً زیانهای اقتصادی را می برگیرند. بیشترین موارد این دسته به شرح زیرند:
- قبض‌های پرداخت نشده
- صدور قبوض نادرست
- خواندن ناهمزمان کنتورها
- بازرسی نکردن بر دیماند خریداری شده از سوی توانگیرها
- انرژی پخش نشده
- زیانهای برخاسته از بُرش بار یا دشواری‌ها کیفیت توان
منابع:
- Hirsh, Richard F. Power loss: The origins of deregulation and restructuring in the American electric utility system. 2002.
- Stevenson, William D. “Elements of power system analysis-4/E.” (1982).
- ویکی پدیا
